Bơm Định Lượng Là Gì? Tìm Hiểu Cấu Tạo & Nguyên Lý Hoạt Động Chuẩn Kỹ Thuật

Bơm định lượng là gì?

Trong các ngành xử lý nước thải, hóa chất, thực phẩm hay dược phẩm, việc châm hóa chất với liều lượng sai lệch dù chỉ 1–2% cũng có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sản phẩm, chi phí vận hành, thậm chí là sự an toàn của hệ thống.

Chính vì vậy, bơm định lượng (metering pump) đã trở thành thiết bị không thể thiếu giúp doanh nghiệp châm chính xác lưu lượng chất lỏng theo yêu cầu, ổn định theo thời gian, và dễ dàng kiểm soát.

1. Khái niệm bơm định lượng

Bơm định lượng là thiết bị bơm thể tích nhỏ nhưng cực kỳ chính xác, có khả năng bơm chất lỏng theo lưu lượng đã được hiệu chỉnh sẵn, đơn vị thường là lít/giờ (L/h) hoặc ml/phút (ml/min). Thiết bị này cho phép điều chỉnh lưu lượng thủ công hoặc tự động, vận hành liên tục hoặc theo chu kỳ.

2. Đặc điểm nổi bật của bơm định lượng

• Chính xác cao: ±1% hoặc tốt hơn
• Tương thích nhiều loại hóa chất: Axit, bazơ, dung môi, polymer, clo, PAC…
• Dễ dàng điều khiển: Bằng tay, tín hiệu analog (4–20 mA), xung, hoặc kết nối PLC
• Đa dạng kiểu bơm: Bơm màng, bơm piston, bơm solenoid, bơm thủy lực
• Vận hành ổn định, ít lỗi vặt nếu được chọn đúng và bảo trì chuẩn

Nguyên lý hoạt động của bơm định lượng

Tất cả bơm định lượng đều hoạt động dựa trên nguyên lý:

Hút chất lỏng từ bồn chứa → Dịch chuyển thể tích → Đẩy ra lưu lượng chính xác vào hệ thống

Tuỳ vào cấu tạo và ứng dụng, bơm định lượng được chia thành các dòng sau:

• Bơm màng (mechanical/hydraulic diaphragm)
• Bơm piston (plunger metering pump)
• Bơm điện từ (solenoid dosing pump)

Chúng ta sẽ phân tích kỹ 2 dòng bơm phổ biến nhất: Bơm định lượng màng và bơm định lượng piston.

Bơm định lượng màng – Nguyên lý & cấu tạo

1. Nguyên lý hoạt động

Bơm màng sử dụng một màng đàn hồi (thường là PTFE) để tạo lực hút và đẩy. Khi màng chuyển động ra – vào, nó tạo ra áp suất âm để hút hóa chất và áp suất dương để đẩy hóa chất ra hệ thống.

Chu trình hoạt động:

• Pha hút: Màng dịch chuyển về phía sau, tạo vùng chân không → hóa chất được hút vào buồng bơm qua van 1 chiều.
• Pha đẩy: Màng đẩy ra trước → ép chất lỏng ra ngoài qua van đẩy.

2. Cấu tạo bơm màng

• Màng bơm: Là trung tâm của hoạt động, chất liệu PTFE chống ăn mòn
• Bộ truyền động: Cam lệch tâm + motor truyền lực → ép lò xo → tạo chuyển động màng
• Van hút và van đẩy: Loại một chiều, tránh hồi dòng
• Cần chỉnh hành trình hoặc núm xoay: Thay đổi lưu lượng bằng cách thay đổi độ dài hành trình màng

3. Ưu điểm

• Không rò rỉ: Nhờ màng kín ngăn cách buồng cơ khí
• Chịu hóa chất tốt: PTFE chống ăn mòn hầu hết hóa chất công nghiệp
• Phù hợp với: Xử lý nước, châm PAC, Clo, Polymer, dung dịch pH…

4. Nhược điểm

• Áp suất và lưu lượng hạn chế hơn piston
• Màng có thể hỏng nếu chọn sai vật liệu hoặc không bảo trì định kỳ

Bơm định lượng piston – Nguyên lý & ứng dụng

1. Nguyên lý hoạt động

Bơm piston hoạt động bằng cách tịnh tiến một piston trong buồng bơm kín để tạo lực hút và đẩy.

• Piston kéo lùi: Tạo chân không → hút chất lỏng
• Piston đẩy ra: Tạo áp lực → đẩy chất lỏng ra hệ thống

2. Cấu tạo chính

• Piston (trục bơm): Làm bằng inox hoặc ceramic
• Bộ truyền động: Motor điện kết nối hộp số hoặc cam quay → piston chuyển động qua lại
• Van 1 chiều hút – đẩy như bơm màng

3. Ưu điểm

• Áp suất cao hơn bơm màng (lên đến 20 – 50 bar)
• Chính xác cao trong vận hành công nghiệp nặng
• Phù hợp: Pha chế, châm hoá chất nồng độ cao, dầu, nhũ tương

4. Nhược điểm

• Có thể rò rỉ nếu phớt piston mòn
• Không nên dùng với chất lỏng có hạt rắn (mài mòn piston)

Các cách điều chỉnh lưu lượng bơm định lượng

Các cách điều chỉnh lưu lượng:

Loại điều khiển	Cách thức	Phạm vi	Ứng dụng
Núm xoay cơ học	Điều chỉnh hành trình	4% – 100%	Bơm BX, SEKO
Cần chỉnh hành trình	Tăng/giảm độ dài stroke	Từng nấc	Dosaki KS40
Điều khiển điện	Tín hiệu 4–20mA hoặc xung	Rất linh hoạt	PLC, tự động hóa

Ứng dụng bơm định lượng trong thực tế

Ngành	Ứng dụng thực tế
Xử lý nước thải	Châm PAC, Polymer, Javen, Clo
Công nghiệp thực phẩm	Dosing phụ gia, enzyme, hương liệu
Dược phẩm	Dẫn truyền dịch, pha thuốc chính xác
Hóa chất	Châm axit, NaOH, chất tẩy, chất xúc tác
Hồ bơi – spa	Điều chỉnh pH, Clo tự động

Doanh nghiệp nên chọn loại bơm nào?

Việc chọn đúng loại bơm định lượng sẽ giúp doanh nghiệp:

• Duy trì độ chính xác định lượng
• Giảm thất thoát hóa chất và chi phí xử lý
• Tăng tuổi thọ thiết bị, giảm chi phí bảo trì

📌 Gợi ý:

• Dùng bơm định lượng màng cho hệ xử lý nước thải, hóa chất thông thường
• Dùng bơm định lượng piston cho hệ công nghiệp cần áp lực cao, chất đặc

📞 Cần tư vấn lựa chọn bơm định lượng?

Em Hiếu – chuyên gia bơm định lượng – sẵn sàng hỗ trợ bạn lựa chọn model phù hợp nhất với nhu cầu và ngân sách:

📍 Hotline/Zalo: 0986 267 452
🌐 Website: www.bomdinhluong.net
✉️ Email: salevimex@gmail.com

Từ một chiếc bơm nhỏ, chúng ta tạo nên hệ thống lớn – bền vững, chính xác và tiết kiệm.